این یک بیماری واقعی و خطرناک نیست. بیماری فیبروکیستیک پستان بسیار شایع است. برخی از متخصصان تخمین می زنند که حدود 50 درصد از زنان در سنین 20 تا 50 سال این تغییرات پستانی را تجربه می کنند. در حقیقت، متخصصان پزشکی، دیگر از اصطلاح «بیماری فیبروکیستیک پستان» استفاده نمی کنند و اکنون به عنوان «پستان های فیبروکیستیک» یا «تغییرات پستان فیبروکیستیک» عنوان می کنند، زیرا داشتن پستان های فیبروکیستیک در واقع بیماری محسوب نمی شود و تغییرات پستان به عنوان فیبروکیستیک، بافت طبیعی دسته-بندی می شود.
اگرچه پستان فیبروکیستیک در بسیاری از زنان منجر به بروز هیچ علائمی نمی شود، اما برخی از خانم ها ممکن است درد پستان، حساسیت و لمس پستان را به خصوص در ناحیه فوقانی و خارجی پستان تجربه کنند. این علائم پستان درست قبل از قاعدگی بیشتر بروز پیدا می کنند. اقدامات ساده خودمراقبتی معمولاً می توانند ناراحتی همراه با سینه های فیبروکیستیک را کاهش دهد.
تغییرات فیبروکیستیک پستان بیشتر در زنان از 20 تا 50 سالگی رخ می دهد. به ندرت زنان یائسه تغییرات پستان فیبروکیستیک را تجربه می کنند، مگر اینکه آن ها تحت هورمون درمانی قرار گرفته باشند.
علت بیماری فیبروکیستیک پستان
علت دقیق تغییرات پستان های فیبروکیستیک مشخص نیست، اما متخصصان گمان می کنند هورمون های تولیدمثل بخصوص استروژن در بروز این تغییرات نقش دارند. نوسان سطح هورمون در دوران چرخه قاعدگی می تواند باعث تغییرات پستان شود. تغییرات فیبروکیستیک پستان قبل از شروع قاعدگی، تشدید و با شروع دوره قاعدگی کاهش می یابد.
داشتن پستان های فیبروکیستیک خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش نمی دهد؛ اما تغییرات در پستان می-تواند تشخیص سرطان یا معاینه پستان و ماموگرافی را دشوارتر کند.
علائم و نشانه های پستان های فیبروکیستیک
- تغییرات مشابه در هر دو پستان
- درد عمومی یا حساسیت به پستان
- توده های پستان یا نواحی ضخیم شده
- ترشح سبز یا قهوه ای تیره نوک پستان که تمایل به نشت دارد.
- توده های پستان که از نظر اندازه با چرخه قاعدگی تغییر پیدا می کنند.
- افزایش ماهانه دردهای پستان یا برآمدگی ناشی از چرخه میانی تا قبل از پریود
تشخیص بیماری فیبروکیستیک پستان
روش های تشخیصی شامل موارد زیر است:
- معاینه بالینی سینه:
پزشک با معاینه چشمی و دستی سینه ها و غدد لنفاوی واقع در ناحیه زیر گردن و زیر بغل، مناطق غیرطبیعی را از نظر این غدد بررسی می کند. در صورتی که سابقه پزشکی و معاینه بالینی بافت پستان را طبیعی نشان دهد بیمار به آزمایش های جانبی نیازی ندارد؛ اما اگر پزشک توده جدیدی را شناسایی کند و به تغییرات فیبروکیستیک مشکوک شود، ممکن است چند هفته بعد، پس از قاعدگی، دوباره معاینه پستان را تکرار کند. اگر این تغییرات ادامه داشته باشد، به احتمال زیاد ماموگرافی یا سونوگرافی را برای بیمار تجویز می کند.
- ماموگرافی:
بنابر تشخیص پزشک و در صورتی که مخصوصاً سن شما بالاتر از 35 سال باشد ممکن است ماموگرافی درخواست شود.
- سونوگرافی:
سونوگرافی از امواج صوتی برای تولید تصاویر استفاده می کند.
اغلب به همراه ماموگرافی در بانوان بالای 35 سال و یا در زنان کمتر از 30 سال به تنهایی انجام می شود. سونوگرافی برای ارزیابی بافت متراکم پستان در زنان جوان گزینه مناسبی است. سونوگرافی همچنین می تواند به پزشک کمک کند تا کیست های پر از مایعات را از توده های جامد تشخیص دهد.
- ام آر ماموگرافی:
در صورت صلاحدید پزشک یا درخواست رادیولوژیست ممکن است نیاز باشد.
پیش آگهی بیماری فیبروکیستیک پستان
پیش آگهی مبتلایان به بیماری فیبروکیستیک پستان خوب است. برخی از افراد علائم خاصی را تجربه نمی-کنند و معمولاً نیازی به درمان های تهاجمی ندارد. در حالی که پزشکان علت دقیق بیماری فیبروکیستیک پستان را نمی دانند، اما به نظر می رسد که تا حدودی هورمون ها عامل اصلی تغییر در پستان باشند. امتحان کردن ترکیبی از داروهای خانگی، مانند پدهای گرم کردن، داروهای ضد درد و پوشیدن پستان بند، می تواند در تسکین درد زنان موثر باشد. از طرفی هم علائم بیماری فیبروکیستیک پستان معمولاً پس از یائسگی کاهش می یابد.
درمان بیماری فیبروکیستیک پستان
در صورتی که بیماری فیبروکیستیک پستان، علائم خاصی را ایجاد نکرده و یا بروز علائم خفیف فرد نیاز به درمان ندارد. درد شدید یا کیست های دردناک و بزرگ همراه با پستان های فیبروکیستیک ممکن است نیاز به درمان داشته باشند.
درمان های رایج بیماری فیبروکیستیک پستان
شما می توانید برای رفع علائم و درد فیبروکیستیک پستان یکی از گزینه های زیر را امتحان کنید:
- در صورت امکان از لباس های زیر مناسب استفاده کنید.
- در طول انجام ورزش، در حین خوابیدن و مخصوصاً زمانی که پستان ها بیش از حد حساس می شوند از سوتین های ورزشی مناسب استفاده کنید.
- مصرف کافئین را محدود کنید. بسیاری از خانم ها گزارش کرده اند کاهش مصرف کافئین در کاهش ناراحتی های ناشی از فیبروکیستیک پستان ها موثر بوده است. اما مطالعاتی که در مورد تاثیر کافئین در درد پستان ها و سایر علائم مربوط به چرخه های قاعدگی انجام شده است بی نتیجه مانده است.
- کاهش مقدار چربی در رژیم غذایی که سبب کاهش درد فیبروکیستیک پستان می گردد.
- کاهش یا توقف هورمون درمانی مخصوصا اگر در دوران بعد از یائسگی قرار داشته باشید. اما به خاطر داشته باشید قبل از اعمال هر گونه تغییری باید با پزشک مشورت کنید.
- استفاده از پدهای حرارتی یا بطری آب گرم برای تخفیف ناراحتی ناشی از فیبروکیستیک پستان
- پزشکان ممکن است داروهای مختلفی را برای بیماری فیبروکیستیک پستان توصیه کنند؛ داروهای بدون نسخه، مانند ایبوپروفن یا استامینوفن، ممکن است ناراحتی را کاهش دهند. بین این روش ها، ژل دیکلوفناک موضعی، یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی بود. نتایج نشان داد که ژل باعث کاهش درد شد.
- استفاده از کمپرس و یا کیسه های آب گرم می تواند به کاهش درد در پستان ها کمک کند. اما زنان باید مراقب میزان داغ بودن کیسه ها باشند تا بتوانند از سوختگی پوست بدن جلوگیری کنند.
- هورمون درمانی: تحقیقات نشان داده که استفاده از ژل پروژسترون در کاهش تعداد و اندازه کیست می تواند موثر باشد.
- ویتامین ها و مکمل های دارویی: روغن گل پامچال عصرانه (Prime rose oil )، این مکمل ممکن است تعادل اسیدهای چرب در سلول های بدن را تغییر دهد و در تسکین درد پستان موثر باشد.
- ویتامین E برای خانم های بزرگتر از 18 سال، زنان باردار و شیرده، حداکثر دوز ویتامین E به طور متوسط 1000میلی گرم در روز یا 1500 (IU) است. در صورت مصرف مکمل ها و عدم بهبودی درد در پستان بعد از چند ماه، مصرف آن ها باید قطع شوند. میزان متوسط دوز مصرفی روزانه بین 400 واحد تا 600 واحد توصیه می شود.
ویتامینB6 نیز گاها در کاهش درد موثر است.
برخی روش های دیگر نیز می تواند علائم بیماری را تسکین دهند:
- محدود کردن مصرف کافئین
- کاهش مصرف چربی در رژیم غذایی
- کاهش و یا توقف هورمون درمانی در یائسگی
- استفاده از سینه بند ورزشی در حین ورزش و هنگام خواب به خصوص در شرایط حساس بودن پستان ها
کیست ها و انواع آن ها
کیست های پستان ساختارهای گرد یا بیضی شکل پر از مایع هستند. تقریباً 25٪ از کل توده های پستان کیست ها می باشند. بیشتر کیست های پستان خوش خیم هستند و خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش نمی-دهند. آن ها می توانند بسیار ریز باشند، یا به اندازه ای بزرگ باشند که از طریق پوست احساس شوند یا در تصویربرداری مشاهده شوند.
کیست می تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در بانوان در دهه 40 ساله (30 الی40) دیده می شود. در بیش از نیمی از موارد، زنان دچار کیست های متعدد می شوند.
اگر کیستی به اندازه کافی بزرگ باشد که احساس شود، معمولاً زیر پوست کاملاً گرد و قابل حرکت است. کیست ها همچنین می توانند باعث درد، حساسیت به لمس یا برآمدگی در پستان شوند. این علائم ممکن است در دوره های مختلف چرخه قاعدگی بدتر شده و یا بهبود یابد.
تشخیص کیست
هنگام تشخیص کیست، در واقع پزشکان می خواهند بفهمند کیست ها از انواع ساده هستند یا غیر آن. برای تعیین این مسئله می توان از سونوگرافی استفاده کرد.
کیست های ساده: دارای دیواره های صاف، نازک و به طور منظم هستند و کاملاً پر از مایع هستند. امواج صوتی ارسال شده توسط آزمایش سونوگرافی از طریق آنها عبور می کند، و نشان می دهد که هیچ جزء جامدی در آنها وجود ندارد. کیست های ساده همیشه خوش خیم هستند.
کیست های غیر ساده یا کمپلکس: دارای لبه های نامنظم یا پوسته پوسته، دیواره های ضخیم و برخی از مناطق جامد و یا مایع غلیظ هستند.
ممکن است لازم باشد که کیست کمپلکس گاهی اوقات تخلیه یا آسپیره با سوزن شود، به طوری که مایع داخل آن قابل آزمایش و بررسی باشد. در صورت وجود خون یا سلول های غیرطبیعی، ممکن است برای رد سرطان پستان آزمایش بیشتری لازم باشد.
کیست های کمپلیکه یا مشکل دار شده: بین کیست های ساده و پیچیده هستند. اگرچه آنها بیشتر ویژگی های کیست های ساده را دارند، اما تمایل دارند که مقداری ذره شناور یا قطعات مشابه در داخل خود داشته باشند و برخی از امواج سونوگرافی را بازتاب دهند. با این حال، آنها دیواره های ضخیم یا اجزای جامد واضحی را ندارند که یک کیست کمپلکس دارد.
توجه داشته باشید که بسیاری از رادیولوژیست ها از اصطلاحات «کمپلکس» و «کمپلیکه» به جای یکدیگر استفاده می کنند. بیشتر این کیست ها خوش خیم هستند. در کیست های کمپلکس، پزشکان می خواهند احتمال وجود سلول های سرطانی را در بخش های جامد یا مایع غلیظ رد کنند. در چنین مواردی ممکن است بیوپسی لازم باشد.
درمان و پیگیری
برای کیست های ساده، هیچ درمانی لازم نیست؛ مگر اینکه کیست به خصوص بزرگ، ناراحت کننده یا دردناک باشد. سپس می توان کیست را با یک سوزن ظریف تخلیه کرد. اگر کیست برگردد، ممکن است دوباره با ماموگرافی و سونوگرافی ارزیابی شود و دوباره تخلیه شود. بیشتر زنان مبتلا به کیست های ساده با غربالگری معمول سرطان پستان مراجعه می کنند و معمولا اقدامات بیشتری نیاز ندارند.
برای کیست های کمپلکس و غیر ساده، به محض آنکه سونوگرافی یا روش های دیگر آنها را مشخص کرد، پزشک ممکن است آسپیراسیون با سوزن نازک را برای تخلیه آن و بررسی مایعات داخل آن توصیه کند. یا ممکن است او از شما بخواهد که هر 6-12 ماه به مدت 1-2 سال جهت کنترل مراجعه نمایید. در ادامه به طور معمول، شما یک معاینه بالینی پستان و سونوگرافی، با یا بدون ماموگرافی انجام می دهید.
اگر در هر مرحله پزشک احساس کرد که کیست دارای ویژگی های مشکوکی است، می تواند برای اطمینان از خوش خیم بودن قسمت های جامد داخل کیست، بیوپسی را توصیه کند. پزشک شما ممکن است از سونوگرافی برای هدایت یک سوزن به داخل کیست و برداشتن نمونه های بافتی استفاده کند. به ندرت، ممکن است لازم باشد کیست را با جراحی خارج کنید.
به طور طبیعی، زنان با شنیدن اصطلاحات «کمپلکس» یا «غیر ساده و کمپلیکه» نگران می شوند، اما بیشتر کیست ها که بررسی می شوند اشکالی ندارند.
من اغلب به خانم ها می گویم که فکر کنند که اگر یک ظرف آب را برای ماه ها در جایی بگذارند مسلما دیگر شفاف نبوده و در آن جرم شناور دیده میشود که همین اتفاق می تواند در کیست های ساده بروز کند.
اگر چندین کیست دارید یا به طور مکرر دچار کیست جدید می شوید بهتر است تحت نظر متخصص پستان و رادیولوژیست حاذق باشید.